طبقه بندی شیر آلات

طبقه بندي شيرآلات از نظر مكانيزم و انرژي مورد نياز جهت عملكرد آنها

شيرآلات صنعتي از نظر انرژي به كار رفته جهت به كار انداختن آنها به سه دسته كلي تقسيم مي شوند:

• شيرهاي دستي
•  شيرهاي با محرك الكتريكي، پنوماتيكي و يا هيدروليكي
•  شيرهاي اتوماتيك يا خودكار

1.شيرهاي دستي 

به شيرهايي كه در آنها انرژي مورد نياز براي به كار انداختن شير توسط انسان تامين مي شود  را شير دستي مي نامند . اين شيرها عمدتا براي قطع و وصل جريان، كنترل بده و انحراف جريان به كار مي روند. شيرهايي كه براي قطع و وصل جريان به كار مي روند مجاز نيستند براي كنترل جريان نيز به كار روند ولي شي رهاي كنترل با در نظر گرفتن مساله ايجاد افت فشار زيادتر مجاز به استفاده براي قطع و وصل هستند.

شيرهاي دستي، بر حسب نوع حركت قطعه متحرك در داخل شير مطابق جدول 1-1 به چهار گروه تقسیم می شوند:

• الف – شيرهاي انسداد محوري : در اين نوع شيرها جهت حركت قطعه متحرك مواز ي جهت جريان است . شيرهاي بشقابي و پيستوني از شيرهاي متداول انسداد محوري هستند.
• ب- شيرهاي كشويي : قطعه متحرك همانند دريچه اي عمل كرده كه در جهت عمود بر جريان حركت است. شيرهاي دروازه اي از نوع شيرهاي كشويي هستند.
• ج- شيرهاي گردان : قطعه متحرك را يك توپي يا صفحه ديسك تشكيل مي دهد كه اين قطعه با چرخش حول محور ساقه شير،باعث قطع جريان مي شود. شيرهاي توپي، بشقابي و پروانه اي از شيرهاي متداول گردان هستند.
• د – شيرهاي بدنه انعطافي : در اين نوع شير قطعه متحرك با خم كردن بدنه انعطافي شير باعث قطع جريان مي شود. از شيرهايمتداول اين طبقه ميتوان شيرهاي فشردني و شيرهاي ديافراگمي را نام برد.

براي انتخاب نوع شيرهاي دستي توجه به دو عامل روش تنظيم جريان توسط قطعه متحرك (ديسك ) و نحوه عبور جريان از درون شير ضروري است . شيرهايي كه براي قطع و وصل جريان به كار مي روند در صورت بازشدگي كامل، افت فشار نا چيزي دارند و جريان به صورت مستقيم از درون شير عبور مي كند.

• شيرهاي انسداد محوري به خاطر پر پيچ و خم بودن مسير جريان داراي افت فشار بالايي بوده و كم تر به منظور قطع و وصل استفاده مي شوند.
• شيرهاي كنترل بده براي تنظيم مقدار جريان به كار مي روند. شيرهاي انسداد محوري براي اين منظور مناسبند زيرا مقدار بازشدگي دهانه شير را مي توان متناسب با بده مورد نظر تنظيم كرد . شيرهاي گردان و نيز بدنه انعطافي از مكانيزم كنترل جريان خوبي برخوردارند. اما كنترل در محدوده معيني از دهانه شير صورت مي پذيرد.
• شير دروازه اي كه در آن ديسك داير ه اي در درون نشيمن دايره اي شير مي لغزد، به دليل ايجاد تلاطم و خلاءزايي به ويژه در زماني كه شير در حال بسته شدن باشد براي كنترل جريان به كار نمي رود.

2.شيرهاي با محرك الكتريكي، پنوماتيكي و هيدروليكي

شيرهاي با محرك الكتريكي (شيرهاي برقي) و شير هاي پنوماتيكي و هيدروليكي، شيرهايي مي باشند كه براي به كار انداختن

آنها، انرژي توسط نيروي انسان تامين نشده و انرژي از خارج سامانه اعمال مي شود.

3.شيرهاي اتوماتيك يا خودكار

شيرهايي مي باشند كه براي عملكرد آن ها انرژي لازم از خود سامانه (مانند انرژي موجود در خطوط لوله انتقال آب ) تامين مي شود.

مانند شير هاي فشارشكن، شير هاي يك طرفه ، شيرهاي كنترل سطح آب در مخازن و غيره . اين شيرها خود به دو گروه تقسيم مي شوند كه عبارتند از:

• الف – شيرهايي كه انرژي سامانه مستقيما به شير وارد مي شود تا عمل مورد نظر را انجام بدهد مانند شيرهاي يك طرفه معمولي،شيرهاي شناور (فلوتر) كوچك و غيره.
• ب – شيرهايي كه انرژي سامانه به طور مستقيم براي به كار انداختن شير كافي نيست و در نتيجه از سامانه پيلوت بر اي تقويت نيروي مورد نياز شير استفاده مي شود. در اين شيرها سامانه پيلوت مانند مغز شير عمل مي كند و شير اصلي از فرمان هايي كه از سامانه پيلوت صادر مي شود، تبعيت مي كند، مانند شيرهاي فشارشكن، شيرهاي اطمينان پيلوت دار و شيرهاي كنترل سطح آب در مخازن.