انواع لوله های صنعتی
انواع لوله های صنعتی
انواع لوله های صنعتی
لوله وانواع آن
لوله مهمترين قسمت از مجموعهpiping ميباشند كه بخش اعظم كار را به خود اختصاص ميدهند و از انواع متنوعي برخوردارند كه اختصاراً به مهمترين انواع آنها خواهيم پرداخت. لوله ها در پروژههاي صنعتي به دو خانواده مهم طبقه بندي ميشوند لوله هاي فلزي و لوله هاي غيرفلزي، كه هر يك كاربردهاي متفاوت و متنوعي دارند.
در طراحي سيستمهاي لوله كشي صنايع نفت و گاز و پتروشيمي گروهها و بخشهاي مختلفي فعـال مـي باشـند .برخـي از ايـن گروهها عبارتند از : پروسس ، پايپينگ ، مكانيك ، سيويل استراكچر و ساختمان ، برق ، ابزار دقيق ، ايمني و….
بخش پايپينگ يكي از بخشهاي اصلي تشكيل دهندة يك مجموعة طراحي پروژه هاي صنايع نفت و گاز و پتروشيمي مي باشدكه با توجه به حساسيت بالاي آن با بيشتر بخشهاي ديگر طراحي در يك گروه مهندسي مشاور تداخل كاري دارد.
با توجه به اينكه هدف از اين طراحي ها توليد نقشه هاي اجرايي جهت توليد محصول نهايي مي باشد و نظر بـه اينكـه محـصول ها از خطوط طراحي شده بين تجهيزات منتقل مي گردد لذا بيشترين حساسيت ها روي اين موضوع متمركز مي باشد
ما در اینجا اختصاراً به نحوة ساخت لوله هاي فلزي و ساختار كلي و انواع آنها اشاره خواهيم كرد.لوله ها از مجموعهاي خصوصيات فيزيكي و ابعادي برخوردار ميباشند كه اصليترين آنها عبارتند از :
(material)جنس : به معني مواد تشكيل دهنده بدنه لوله
( Thickness) :به معني ضخامت پوسته لوله.
ابعاد : به معني طول لوله و سايز داخلي و خارجي.
مهمترين استانداردهاي متداول در پروژههاي اجرائي صنعتي عبارتند از:
ANSI گروه اول استاندارد آمريكايي American National Standard Institute
گروه دوم استانداردهاي آلماني (Deutsche institute fur Normung)
گروه سوم استانداردهاي ژاپني (Japanese Institute Standard) JIS
لوله ها از آلياژهاي مختلفي ساخته مي شوند، مهمترين آلياژ مورد استفاده در صنعت تاسيسات، آلياژ كربن و آهن موسوم به كربن استيل است كه با علامت مخفف C.S
نشان داده ميشود. اين لوله ها بسته به ميزان كربن آنها ازخانواده هاي مختلفي تشكيل شده است آلياژها هم نوع بدون درز يا آلياژها هم نوع بدون درز يا Seamless هم انواع درزدار يا ERW , EFWآنها وجود دارد كه موارد مصرف متفاوتی دارند.
لوله های فلزی
كلية لوله هـاي فلزي به دو روش عمده ساخت مي شـوندكه عبارتند از: ساخت لوله هـاي درزدار و لوله هــاي بدون درز. لوله هـاي درزدار را با نورد كـردن ورق فلزي و
جــوش دادن محـل درز توليد مي كننـد كه عمليـات جوشـكاري به دو روش مقاومـتي و گداخـتي ميباشـد. لوله هـايي كه به روش مقاومـتي جـوش داده می شوند.را
(Electric Resistant Weld) ERWو آنهايي را كه به روش گداختـي جوش ميشونـدرا(Electric Fusion Weld) EFW مي نامند. لوله هاي بدون درز (Seamless)را به روش اكستروژن توليدميكنند. لوله هاي بدون درز از مقاومت خوبي در برابر خوردگي و فشار برخوردار بوده و قيمت بالاتري نسبت به انواع درزداردارد.
نوع دوم : لوله هاي فولادي ضد زنگ (Stainlss Steel) این نوع فولاد تركيبي از آلياژ آهن، كرم و نيكل ميباشد و بسته به ميزان كرم و نيكل موجود در فولاد و همچنين پ
روسة ساخت از انواع متنوعي برخوردار است. ازخصوصيات اين فولادها ميتوان به مقاومت بالاي آنها در براير فشار، خوردگي و دماي بالا اشاره كرد. به علت سختي
فرايند ساخت فولادهاي زنگ نزن يا اصطلاحاً استنلس استيل اين فولادها از قيمت بالايي برخوردار ميباشند.
نوع سوم :فولاد آلياژي LTCSفولاد آلياژي ( Low Temperature Carbon Steel ) LTCSاز كربن وآهن و برخي مواد و فلزات مانند سيليس ، مولبيدن، منگنز و ……… با عيار بسيار پايين ميباشد و در بازار موسوم بهkill carbon steel ميباشد. از خصوصيات آن مقاومت بالاي آنها در برابر فشار و ترد شدن است.همچنين به علت پايين بودن انبساط حرارتي آنها نسبت به ساير فولادها بيشتر در خطوط گاز سرد و خشك مانندخطوط نيتروژن و سيالات سرد با فشار متوسط و بالا استفاده ميگردد.
نوع چهارم فولادهاي آلياژي كربن دار: آلياژهاي ديگـري از آهن هسـتند كه با افـزودن كربن ، سـيليس و فلزاتي همچون مولبيدن، نيكل، واناديم، كرم و برخي ديگر از فلزات با عيار بالا ايجاد ميشود كه موسوم به Alloy Steelمی باشند.
البته از لوله هاي فلزي با جنس فلزات غير آهني نيز استفاده هاي محدودي به عمل ميآيد كه انواع لوله هاي تيتانيومي و لوله Nickel Copperاز نمونه اين گونه لوله ها مي باشند ليكن به علت استفاده محدوده از آنها فقط به معرفي نام آنها اكتفا مينماييم.
لوله هاي غيرفلزی
بغير از لوله هاي فلزي از انواع لوله هاي غيرفلزي نيز در پروژه ها استفاده ميشود. معروفترين انواع لوله هاي غيرفلزي عبارتند از:
– لوله هاي PVC اين لوله ها كه از جنس PVCهستند جزو متداولترين لوله هاي غيرفلزي مصرفي در واحدهاي صنعتي و غيرصنعتي ميباشند. از مزاياي استفاده ازاین لوله
ها امكان جوشكاري و اتصال چسبي پلاستيك در آنهابوده و لزوماً نيازي به اتصالات كوپلينگي ندارند. نوع ديگري از لوله هاي PVCوجود دارد موسوم به لوله هاي پليكا این لوله ها که اغلب با ضخامت هاي كم مورد استفاده قرار ميگيرد جهت استفاده در غلافهاي كابلهاي برق و خطوط لوله در ديوارها و كانالها و همچنين ندرتاً در خطوط فاضلاب غيرصنعتي مورد استفاده قرار ميگيرد .
– لوله هاي پلياتيلني : PEاين لوله ها نيز كه از نوعي پليمر به نام پلياتيلن ساخته شدهاند جهت مصارف خطوط لوله آب و فاضلاب مورد استفاده قرار ميگيرند. از مزاياي اين لوله ها امكان جوشكاري حرارتي و مقاومت بالاي آنها دربرابر تركيدگي و فشار بالا است. ليكن به علت دارا بودن اتصالات كوپلينگي در سايزهاي پايين و داشتن كوپلينگهاي نسبت بزرگ در استفاده از این نوع لوله محدودیت وجود دارد.
-لوله هاي فايبرگلاس يا GRPاين لوله ها كه از نوعي فيبر و مواد چسبندة پليمري (Resin)ساخته شده عموماً جهت استفاده در خطوط فاضلاب صنعتي بكار ميرود.
از مزاياي اين لوله ها مقاومت بالاي آنها دربرابر خوردگي هاي شيميايي ميباشد از معايب اين نوع لوله ها مشكل بودن تعمير آنها و شكننده بودن آنها است.لذا هنگام
استفاده ازآنها بايد دقت كامل به عمل آيد.
-لوله هاي سراميكي : اين لوله ها كه از سراميك ساخته ميشوند اغلب در مكانهاي مورد استفاده قرار ميگيرند كه سيال قابليت حلاليت مواد پليمري و خاصيت خورندگي فلزات راتواماً داشته و در اين مكانها نميتوان از لوله هاي فلزي و پليمري اسـتفاده كرد. از مزاياي اسـتفاده از اين نوع لوله ميتوان به مقاومت بسيار بالاي آنها در برابر
خوردگـي و حل شـدن اشـاره كرده و از معايب اسـتفاده از آنها ميتوان به سـختي فراينـد مونتاژ و تعمير اشاره كرد.الـبته لوله هاي غير فلـزي نيـز از تنـوع زيادي برخـوردار بوده و موارد فـوق برخي از اصلي ترين انواع آنـها ميباشـد.
لوله های پوشش دار از داخل و خارج
الف) لولـه هاي پوشـش دار از خـارج 🙁 Coated pipe)اين لولـه ها از جنـس فـولاد بوده و سـطح آنـها توسـط لايـه اي از انـواع پوليمـرهاي مقـاوم پوشـش داده شده است. اصليتريـن و عمده ترين مصـرف اين لولـه ها درخـطوط زيرزمـيني می باشد. با توجـه به وجـود رطوبت و نمكهاي خـورنـده در خاك ،عايقكاري رطوبتـي لوله هايـي كه مـدفون ميشـوند اجتنـاب ناپذير ميباشـد. حساسـيت موضـوع در مصـارف صنعتي بسـيار بالاتر است چـرا كه در صـورت خـورده گي خط كه در نهـايت منجر به سوراخ شدن خط نشـتي خواهـد شـد باعث بروز مشـكلات بزرگ و حتـي امـكان تـوقف موقـت واحـد از فعالـيت نيـز وجـود دارد.عملـيات پوشش دادن لوله و اتصالات به دو روش کارخانه ای و دستي صورت ميگيرد كه به نوع دستي آن اصطلاحاً رپينگ (Wrapping)گفته ميشود. نحوة اجراي رپينگ و تست آن را در گفته خواهد شد.
ب) لوله هاي پوشش دار از داخل ( Lining Pipe)به لوله هايي گفته ميشود كه از داخل توسط مواد پوليمري پوشش داده شده اسـت. از اين لوله بيشتر در خطوطي
اسـتفاده ميشود كه داراي خورنـدگي شيميائي بالائي هستند(اسيدي يا بازي ) البته در مواردي نيز كه بخواهند سرعت حركت سيال در خط بالا رود (كاهش نيروي دراگ)اين گونه لوله ها استفاده ميكنند.پوشش اين لوله ها معمولا از مواد پلميري همچون ، ,Teflonپلي پروپيلن و… رادربرو…… ميباشد. عمليات لاينينگ نيز همچون
رپينگ به دو روش دسـتي و ماشينـي انجام ميشـود كه بعـد از انجام اين فعاليت لوله هاي لاينينگ شـده را از لحاظ عـدم وجود خلل و فرج تست جــرقه (Spark Test)مي نماينـدبرخي از انواع لوله هاي پوششدار از داخل و خارج ديده ميشود.
لوله های پوشش دار از داخل (LINING)
