استانداردهای فنی مصالح لوله گذاری

  کلیه مصالح مورد نیاز لوله گذاري (لوله، اتصالی ها، متعلقات، شیرها و مصالح حفاظت لوله) از انواعی که داراي استانداردهاي مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI) و سایر استانداردهاي معتبر و مورد قبول باشد، توسط کارفرما تأمین و به پیمانکار تحویل  می شود. کارفرما موظف است که با رعایت کامل این مشخصات فنی(عمومی) و دستورالعمل هاي مربوطه اقدام به تهیه مصالح مناسب و مورد قبول نموده و آنها را به موقع تحویل پیمانکار دهد

استانداردهاي فنی اجراي کار 

  مشخصات فنی حاضر به منظور اجراي کامل لوله گذاري شامل تحویل، بارگیري، حمل مصالح ، نصب، آزمایش و راه اندازي می باشد. چنانچه در مواردي این مشخصات فنی (عمومی) کامل نباشد یا در زمینه مورد نظر مسکوت باشد، در وهله اول باید به  استانداردهاي مصوب مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (ISIRI) و پس از آن به استانداردهاي مورد قبول و معتبر بین المللی (به ترتیب اولویت ANSI ، AWWA ، DIN ، BSI ، ISO) مراجعه شود. در چنین مواردي مهندس مشاور (طراح) باید مشخصات فنی و دستورالعمل هاي لازم به منظور تکمیل کامل کار را در اسناد و مدارك طرح ارائه نماید. پیمانکار موظف است براساس دستورهاي تکمیلی مهندس مشاور ناظر و سایر اسناد پیمان نسبت به انجام کامل کار اقدام کند.

مصالح، ماشین آلات و ابزار 

  تهیه لوله ها، اتصالی ها، متعلقات، شیرها و مصالح حفاظت لوله ها به عهده کارفرما می باشد، مگر در مواردي که در اسناد و مدارك پیمان و اسناد معاونت برنامه ریزي و نظارت راهبردي رئیس جمهوري روش دیگري تصریح شده باشد.

تهیه، تأمین و به کارگیري نیروي انسانی، ماشین آلات و ابزار کار به منظور اجراي کامل عملیات لوله گذاري، آزمایش، راه اندازي و نگهداري عملیات انجام شده تا زمان تحویل موقت در تعهد و وظیفه پیمانکار خواهد بود.

عملیات مربوط به کارهاي آجري، بتنی و فلزي، باید براساس مشخصات فنی طرح و با انطباق با مندرجات آئین نامه بتن ایران (آبا) و همچنین مشخصات فنی عمومی کارهاي ساختمانی، نشریه شماره 55 معاونت برنامه ریزي و نظارت راهبردي           رئیس جمهوري اجرا شود.

مصالح پی سازي، بسترسازي و خاکریزي 

  تأمین بستر مناسب و باربر براي قراردادن لوله (خصوصاً لوله هاي قابل انعطاف ) از اهمیت ویژ ه اي برخوردار است. جزئیات بسترسازي و خاکریزي ترانشه، باتوجه به نوع لوله، بارهاي وارد به لوله اعم از بار مرده ( بسر ار خاك) و بار زنده (نیروهاي استاتیکی و دینامیکی) و نوع مصالح ترانشه لوله گذاري، در این بخش و بخش هاي دیگر این مشخصات فنی (عمومی) و مشخصات فنی خصوصی طرح ارائه شده است. پیمانکار موظف است باتوجه به این موارد نسبت به اجراي کار اقدام کند.

درصورت عبور مسیر لوله گذاري از زمین هاي نامناسب مانند زمین هاي لجنی، ماسه اي روان و نظائر آن، چنانچه نیاز به برداشت مصالح نامرغوب و جایگزینی آن با مصالح انتخابی باشد، پیمانکار باید براساس جزئیات ارائه شده در مشخصات فنی طرح و دستورات مهندس مشاور  ناظر عمل نماید.

پی سازي با بتن، سنگ و ملات، مواد سنگی دانه بندي شده، مصالح رودخانه اي و یا خاك انتخابی تا رسیدن به رقوم زیر بستر لوله گذاري انجام می شود. پس از احداث پی، بستر سازي کف ترانشه لوله گذاري انجام خواهد شد. چنانچه در مشخصات فنی

طرح، بسترسازي مشخصی ارائه نشده باشد استفاده از مصالح بسترسازي با مشخصات زیر باتوجه به نوع لول هگذاري توصیه می شود.

خاك انتخابی 

منظور از خاك انتخابی یا خاك مرغوب براي بسترسازي یا خاکریزي اطراف و روي لوله، خاکی است با دان هبندي مناسب براساس مشخصات فنی طرح  می باشد.

خاك انتخابی باید عاري از مواد کلوخه اي رسی، مواد آلی، خاکهاي یخ زده و عاري از شاخه و ریشه درختان باشد. خاکهاي ریزدانه (براساس طبقه بندي یونیفاید) با حد روانی بیش از 50 (^LL>50 )مناسب براي خاکریزي لوله هاي قابل انعطاف مخصوصاً لوله هاي پلاستیک نیست.

معمولاً می توان خاك انتخابی را با سرند نمودن خاکهاي حاصل از خاکبرداري ترانشه اولیه تهیه نمود ولی در صورتیکه اینخاکها به تشخیص دستگاه نظارت مناسب نباشد، خاك انتخابی باید از منابع قرضه و براساس دستور دستگاه نظارت تأمین شود.

مواد دانه بندي شده 

بسترسازي لوله باتوجه به نوع لوله (صلب یا قابل انعطاف) و شرایط اجراي کار، با هدف تأمین بستر مناسب و باربر و باتوجه به ضریب بستر، از مسائل مهم در لوله گذاري است که طراح بایستی در مشخصات فنی طرح جزئیات آن را منعکس نموده باشند. در زیر اطلاعاتی به عنوان راهنما ارائه می گردد.

• از تنوع دانه بندي مصالح در یک ترانشه لوله گذاري باید اجتناب نموده و از مصالح با یک نوع دانه بندي استفاده شود.
• مصالح دانه بندي شده باید مقاوم در برابر تخریب ناشی از نفوذ آبهاي زیرزمینی بوده و به منظور حداکثر باربري بستر و باتوجه به رطوبت و تراکم مورد نظر به نحو مطلوب ریخته و کوبیده شود.

مصالح با دانه بندي مناسب با حداقل فضاي منفذي (Void Ratio) حداکثر باربري را تأمین خواهد نمود. با تعیین ضریب (Compaction Fraction) (CF) می توان مناسب بودن مصالح دانه بندي شده براي بستر سازي لوله را کنترل نمود. مقدار CF براي این منظور باید از 15/0 کمتر باشد تا عمل کوبش و تحکیم  به سهولت انجام شده و یک بستر مناسب و قابل قبول تأمین شود. مقدار CF باید براساس استاندارد B.S. 8005-1987 تعیین شود. اظهارنظر در مورد کیفیت مصالح براساس مقدار CF باتوجه به جدول زیر امکان پذیر  میباشد:

توضیح 1 : 20 میلیمتر حداکثر قطر مصالح براي لوله با قطر کمتر از 600 میلیمتر و 40 میلیمتر براي لوله با قطر 600 میلیمتر و بیشتر 

توضیح 2 : مواد دانه اي گوشه گرد خصوصاً با یک دانه بندي، مناسب براي احداث بستر مطمئن براي لوله هاي با قطر 300 و بالاتر نیست. 

کارهاي مقدماتی و آماده سازي 

منظور از کارهاي مقدماتی و آماده سازي، کلیه فعالیت هایی است که براي آماده نمودن شرایط کار لازم می باشد. این عملیات شامل پیاده کردن مسیر، تمیز کاري و رفع موانع، بوته کنی، قطع درختان و تخریب ساختمان ها و هرگونه تأسیسات موجود  در مسیر لوله گذاري می باشد که ذیلاً تشریح می گردد. 

نقشه برداري و پیاده کردن مسیر لوله گذاري 

• درشروع کار و قبل از هرگونه تغییر در وضعیت زمین، پیمانکار موظف است نقاط نشانه و مبداء تحویلی از کارفرما را با بتن و مصالح بنائی تثبیت و حفاظت کند. این محل ها در محدوده کارگاه باید به نحوي باشد که در طول اجراي عملیات صدمه اي به آنها وارد نشده و همواره قابل استفاده باشند.
• پیمانکار باید مسیرهاي لوله گذاري، محل احداث حوضچه ها و سایر تأسیسات و یا موانع مندرج در نقشه هاي اجرائی را با نصب میخ هاي کمکی پیاده و قبل از هرگونه اقدام به عملیات اجرائی، شرایط موجود را با استفاده از عوامل دستگاه نظارت صورتجلسه کند. در صورتیکه تفاوت و یا تناقض بین نقشه ها با وضع موجود مشاهده شود باید فوراً به دستگاه نظارت اطلاع داده و موضوع صورتجلسه شود.
• پیمانکار موظف است وضع موجود حریم خط لوله و پروفیل طولی (و در صورت نیاز پروفیل عرضی) مسیر لوله گذاريرا برداشت و با نقشه هاي منضم به پیمان کنترل و به تأیید دستگاه نظارت برساند.
• پیمانکار موظف است در محل عبور از رودخان هها، پل ها، راهها و نظایر آن، نقش ههاي پلان رقوم دار و پروفیل طولیمنضم به اسناد پیمان را کنترل و پس از آن عملیات اجرائی را آغاز کند.

کلیه ابعاد و ارتفاعات صورتجلسه شده با دستگاه نظارت ملاك محاسبه پرداخت ها  قرار خواهد گرفت.

ب) تمیزکاري، تسطیح و آماده سازي مسیر لوله گذاري 

• قبل از شروع عملیات حفر ترانشه ، مسیر لوله گذاري باید تمیز و عاري از مواد زائد شود. مواد اضافه باید با نظر و دستور دستگاه نظارت به نقاط مشخص شده در خارج کارگاه (دپوي مواد زائد) انتقال داده شود.
• پیمانکار موظف به رعایت قوانین و مقررات عبور و مرور و تردد در هنگام حمل مواد زائد بوده و باید هماهنگی لازم را با کلیه ارگانهاي ذیربط بعمل آورد.
• بوته هاي موجود در محدوده اجراي کار و نیز خاك نباتی (به عمق و عرض مورد نیاز مطابق نقشه هاي اجرایی) باید برداشت شود. خاك نباتی برداشت شده باید به نحو مقتضی در محل هاي تعیین شده دپو شود. بطوریکه با خاك حاصل از خاکبرداري مخلوط نشود.
• پیمانکار حق قطع اشجار موجود در مسیر لوله گذاري و مسیرهاي تردد را نداشته و در صورت ضرورت قطع اشجار، باید مجوزهاي لازم را از دستگاه نظارت و سایر ارگانهاي مربوطه دریافت کند.
• پیمانکار موظف است نقشه مشخصات و موقعیت اشجار موجود در محدوده کار شامل نوع، تعداد، قطر و محل آنها را تهیه و در اختیار دستگاه نظارت قرار دهد.
• درختان قطع شده متعلق به کارفرما بوده و پیمانکار باید آنها را به نقاط مشخص شده توسط دستگاه نظارت حمل و دپو کند.
• محل و موقعیت ساختمانها و تأسیسات احتمالی که در مسیر لوله گذاري قرار دارد در نقشه هاي اجرائی مشخص شده است. پیمانکار موظف است نسبت به برداشت موقعیت و جزئیات آنها اقدام و پس از تأیید و دستور دستگاه نظارت، نسبت به تخریب آنها اقدام کند.
• مصالح و لوازم حاصل از تخریب ساختمانها و تأسیسات کلاً متعلق به کارفرماست. پیمانکار موظف است مصالح اضافی حاصل از تخریب را باتوجه به دستورات دستگاه نظارت، به محل دپوي موردنظر حمل نماید.
• همانگونه که در فصل اول کلیات (بند 1-12) گفته شد تخریب اماکن و تأسیسات مربوط به آثار باستانی مجاز نبوده و پیمانکار موظف است به محض برخورد به این نوع ساختما نها، مراتب را کتباً به دستگاه نظارت اطلاع دهد.

در این موارد ادامه عملیات اجرایی زیر نظر و با دستور کارفرما و با هماهنگی کامل با ارگانهاي ذیربط امکا نپذیر خواهدبود.

6–1– 3–6– حمل مصالح لوله و متعلقات 

6–1– 3–6–1–  مقدمه 

       محل دپوي لوله و متعلقات در مشخصات فنی طرح ذکر می شود. پیمانکار موظف به بارگیري و حمل از محل دپوهاي اصلی (یا مستقیماً از محل تولید آن از کارخانه) و تخلیه مصالح در دپوهاي فرعی یا مسیرهاي لوله گذاري می باشد. تعیین روش مناسب و اقتصادي حمل به اختیار و مسئولیت پیمانکار بوده و در هر حال باید به اطلاع و تأیید دستگاه نظارت رسانده شود.

6–1– 3–6–2 – بازدید قبل از حمل 

پیمانکار باید قبل از حمل و هنگام تحویل لوله و متعلقات باتوجه به اسناد حمل، آنها را از نظر اندازه، بی عیب بودن شکل ظاهري، قطر، فشارکار، تعداد و متراژ لوله، کنترل و بازبینی نماید. کلیه کمبودها و یا صدماتی که با چشم قابل رؤیت است باید قبل از

تحویل به اطلاع دستگاه نظارت رسانده شود. تحویل و تحول این اجناس در محل کارخانه و زیر نظر نماینده کارفرما باید صورت  گیرد پیمانکار باید نهایت دقت را هنگام تحویل مصالح ( از کارخانه یا انبار اصلی ) به عمل آورد. زیرا پس از تحویل و امضاي صورتجلسه مربوطه، کلیه صدمات وارده هنگام حمل و یا کارگذاري، کلاً بر عهده و تعهد پیمانکار خواهد بود.

6–1– 3–6–3 – بارگیري و حمل 

       پیمانکار باید توجه کند که حمل لوله، اتصالی ها و متعلقات از اهمیت ویژه اي برخوردار بوده و باید با به کارگیري ماشین آلات مناسب و دقت لازم در بارگیري و حمل، از وارد آمدن هر گونه صدمه جلوگیري کند.

روش بارگیري و حمل باید باتوجه به نوع، قطر، طول و وزن لوله به اطلاع دستگاه نظارت رسانده و تأئیدات لازم (قبل از بارگیري) دریافت شود.

لوله ها به هیچ وجه نباید از ارتفاع رها شوند و یا به لوله هاي دیگر با ضربه برخوردکند. لوله هاي با قطر کوچک را می توان با تعبیه دو الوار به صورت سطح شیبدار به سمت پائین هدایت و از کامیون یا کفی تخلیه نمود. لوله هاي با اقطار بزرگتر را باید با ماشین آلات مناسب از جمله جراثقال یا ساید بوم تخلیه نمود.

استفاده از برزنت با قلابهاي پوشش شده با پلاستیک براي بلندکردن لوله ها به منظور جلوگیري از صدمه زدن به آنها الزامی است. از انداختن مستقیم کابل به دور لوله ها باید جداً اجتناب شود.

جزئیات عملیات باراندازي و دپوي لوله ها باتوجه به مندرجات این مشخصات فنی (عمومی) و اسناد و مدارك طرح و دستورالعمل هاي سازندگان خواهد بود.

6–1– 3–6–4– انبارکردن مصالح 

محل دپوي اصلی و فرعی مصالح باید به نحوي انتخاب و آماده شود که از ورود آبهاي سطحی و گل و لاي و سایر مواد زائد به داخل لوله ها و دیگر مصالح جلوگیري شود. ردیف اول لوله ها باید بر روي الوارهاي مناسب چوبی و یا روي بستر محکم طوري قرار داده شود که از غلطیدن آنها جلوگیري شود، پیمانکار موظف به رعایت نکات عمومی زیر براي چیدن و قراردادن لوله ها در محلدپو می باشد:

• محل دپو باید حداقل 30 سانتی متر بالاتر از زمین طبیعی باشد تا از ورود روان آبهاي سطحی یا مواد زائد به محل دپو یاداخل لوله ها جلوگیري شود.
• محل قرار گرفتن ردیف لوله ها باید محکم و یکنواخت بوده و با قراردادن وادارهاي مناسب از غلطیدن لوله ها جلوگیري شود.
• در مورد لوله هاي چدن نشکن و لوله هاي بتنی با اقطار بالا باید در بین هر لایه تخته نگهدارنده قرار داده شود.
• لوله ها و اتصالی هائی که داراي یک سرساده و یک سر کاسه اي هستند، انتهاي سرکاسه اي در یک ردیف بالاتر و در خلاف جهت بین دو انتهاي سرساده قرارداده شود.
• لوله هاي با قطرها و فشار کاري مساوي باید در یک محل انبار شوند. لوله هاي با طول کوتاهتر از بقیه لول هها و همچنین متعلقات باید بطور جداگانه انبار شوند.
• از دپوي طولانی مدت لوله هاي پلاستیکی خودداري شده و حتی الامکان در کوتاهترین مدت مصرف شوند. محل قرار گرفتن لوله ها باید به صورت سربسته و دور از تابش مستقیم آفتاب باشد. از قراردادن پلاستیک به منظور پوشش محافظ روي لوله ها خودداري شود. محل انبار لوله ها باید به نحوي باشد که امکان حرکت هوا و تهویه مناسب وجود داشته باشد.
• دستورالعمل هاي تکمیلی انبارکردن لوله ها و متعلقات باتوجه به انواع لوله و متعلقات در بخش هاي دیگر این مشخصات فنی (عمومی) و اسناد و مدارك طرح ارائه شده که پیمانکار موظف به اجراي آنها می باشد.

هه) حمل لوله و متعلقات به جاي کار و ریسه کردن آنها 

پیمانکار  موظف است پس از تحویل لوله و متعلقات از کارفرما، نسبت به حمل و ریسه نمودن آنها در کنار ترانشه لوله گذاري براساس دستورالعمل هاي سازندگان و رعایت نکات زیر اقدام نماید:

• ریسه کردن لوله ها باید پس از تسطیح باند عملیات اجرایی و حتی الامکان در زمان مناسب قبل از حفر ترانشه انجام شود. از ریسه کردن طولانی مدت لوله ها باید جداً خودداري گردد.
• لوله ها در کنار ترانشه باید به نحوي ریسه شوند که از هر گونه جابجایی و حرکت آنها پیشگیري بعمل آید.
• چنانچه ریسه کردن لوله ها بعد از حفاري ترانشه انجام شود، لوله ها باید در طرف مقابل (دپوي خاك ترانشه) به نحوي ریسه شود که از آلوده شدن آنها به خاك، گل و لاي و سایر آلاینده ها پیشگیري شود. در این صورت به راحتی و در حداقل زمان می توان لوله ها را براي بلندکردن و جابجایی آماده نمود.
• در مناطق کوهستانی و با شیب زیاد، نگهداري لوله ها به منظور جلوگیري از حرکت آن و ایجاد صدمات احتمالی، باتوجه به مندرجات این مشخصات فنی (عمومی) و مشخصات فنی ارائه شده در اسناد طرح الزامی است.
• چنانچه ریسه کردن لوله ها قبل از حفاري ترانشه انجام شود، بایستی فواصل تخلیه خاکهاي حاصل از خاکبرداري و مسیر دپوي لوله ها از طرفین محور ترانشه کنی به نحوي پیش بینی شود که هیچ گونه مانعی در جهت حرکت و جابجایی ماشین آلات خاکبرداري و لوله گذاري بوجود نیاید.
• دپو و ریسه کردن لوله ها باید به نحوي باشد که از ورود آبهاي سطحی به داخل آنها جلوگیري شود. در صورتیکه باتوجه به شرایط زمین این مسئله میسر نباشد، پیمانکار موظف است با قراردادن درپوش در انتهاي لوله ها از ورود آب و مواد زائد به داخل آنها جلوگیري کند.
• ریسه نمودن لوله هایی که سطح خارجی آنها پوشش داده شده باید بر روي کیسه هاي خاك نرم یا الوارهاي چوبی صورت گرفته و از قراردادن مستقیم آنها بر روي زمین جداً خودداري شود.
• استقرار لوله ها در کنار ترانشه یا کناره جاده باید به نحوي باشد که از هر گونه صدمه احتمالی در اثر تردد ماشین آلات جلوگیري شود.
• لوله ها باید به نحوي ریسه و نگهداري شوند که از غلطیدن آنها به داخل ترانشه جلوگیري شود. قراردادن زائده در طرفین لوله و یا ریختن خاك در محلهایی در طول لوله به منظور نگهداري کامل آنها خصوصاً براي لوله هاي با قطر بالا الزامی است.

6–1– 3–7– نصب لوله و متعلقات 

در این بخش کارهاي عمومی نصب لوله ها و متعلقات در مسیر ترانشه آماده شده ارائه گردیده است. جزئیات مراحل نصب لوله ها در بخشهاي دیگر این مشخصات فنی (عمومی) و اسناد و مدارك طرح، ارائه شده است. نصب لوله از حساس ترین مراحل لوله گذاري به منظور تأمین آب بندي کامل لوله و نیز بالابردن عمر مفید آن بوده و پیمانکار باید نهایت دقت در اجراي این بخش از کار را بعمل آورد.

الف ) بازدید قبل از نصب

قبل از انتقال لوله به داخل ترانشه رعایت اصول و موارد زیر توسط پیمانکار الزامی است. مهندس مشاور موظف است پس از اطمینان از رعایت موارد زیر، مجوز نصب لوله را کتباً صادر کند.

• کلیه لوله ها باید از لحاظ صدمات احتمالی هنگام بارگیري ، تخلیه و ریسه نمودن در محل کار، کنترل و بازرسی شوند.
• محل اتصال لوله ها به همدیگر (باتوجه به نوع اتصال) نباید هیچ گونه صدمه و یا دو پهنی داشته باشند تا پس از اتصال آب بندي را دچار مشکل کند.
• داخل لوله ها باید به دقت بررسی شوند تا هیچ گونه مواد زائد مانند روغن، گریس و یا حیوانات و بقایاي آنها در داخل لوله ها وجود نداشته باشد.
• لوله هاي با پوشش خارجی و یا اندود داخلی با دقت کامل از لحاظ سالم بودن با وسایل مناسب کنترل شود. نقاط آسیب دیده احتمالی با نظر مهندس مشاور در صورتی که قابل اصلاح باشد، در محل اصلاح شده و در غیر این صورت مهندس مشاور اجازه کارگذاري و نصب لوله را نداده و بایستی از کارگاه خارج شوند.

ب ) لوله گذاري (خواباندن لوله) 

• لوله به صورت معمولی بر روي بستر آماده شده در کانال حفر شده در زمین طبیعی و یا در خاکریزه قرار داده می شود، بدنه لوله باید در تمام طول لوله با کف ترانشه تماس کامل داشته و تحت هیچ شرایطی نباید وزن لوله توسط اتصالی ها به بستر منتقل شود. به این منظور باید در محل اتصالی ها خاکبرداري اضافی براي تامین فضاي لازم فراهم شود.
• لوله گذاري باید از پائین دست شروع شود.
• لوله باید براساس مسیر و مقدار شیب کف نشان داده شده در نقشه هاي اجرائی نصب شود. حداقل شیب لوله 2/0 درصد است.
• در مواردي که باید لوله در قوس نصب شود، مقدار انحراف مجاز از مسیر باید باتوجه به قطر، نوع لوله و توصیه کارخانه سازنده صورت گیرد.
• انحراف از مسیر باید بعد از اتصال کامل لوله ها در مسیر مستقیم صورت گیرد.
• در شرایطی که لوله گذاري در کانال با شیب تند صورت می گیرد، به منظور جلوگیري از حرکت و فرار لوله بر اثر بارهاي خارجی، لوله باید توسط عوامل نگهدارنده عمود بر مسیر خط لوله (وادار) ثابت شود.
• انتخاب محل ، نوع و فواصل وادارها باید طبق نقشه هاي اجرائی و مشخصاتی طرح باشد.
• در شرایط لوله گذاري در شیب تند ، پیمانکار موظف است از ورود آبهاي سطحی به داخل کانال و جاري شدن در بستر کانال جلوگیري کند. همچنین قبل از خاك ریزي اولیه براساس نقشه هاي اجرائی و مشخصات طرح، باید دیوارهاي نگهدارنده عمود بر محور لوله احداث شود تا مانع از حرکت لوله و نیز شستشوي کف بستر شده و نهایتاً از ایجاد صدمات احتمالی جلوگیري شود.
• باتوجه به شرایط کار و در صورت لزوم با نظر و تأیید مهندس مشاور، باید کل بستر با شن یا حداکثر دانه با قطر

30 میلیمتر زهکشی شود.

– در شرایط عبور از زمین هاي لجنی و یا زمینهاي بسیار خورنده و نامناسب یا عبور لوله از داخل تونلها و یا از روي رودخانه ها و نهرها، لوله باید بر روي پایه مناسب نصب شود. جزئیات پایه ها، فواصل و نحوه استقرار لوله براساس مشخصات طرح خواهد بود.

6–1– 3–8– نگهداري لوله در شیب هاي تند 

نحوه کارگذاري لوله در مسیرهاي با شیب تند (به منظور جلوگیري از حرکت و فرار لوله به سمت جلو) در نقشه هاي اجرایی و سایر مشخصات طرح ذکر گردیده است. چنانچه این موارد به صراحت در اسناد طرح ذکر نشده باشد، پیمانکار می تواند کتباً این اطلاعات را از مهندس مشاور بخواهد. موارد زیر بعنوان حداقل دستورالعملهاي اجرائی در این مشخصات فنی عمومی ارائه می گردد.       چنانچه شیب مسیر لوله گذاري از 5 :1 (20 درصد) تندتر باشد، نگهداري لوله به منظور جلوگیري از رانش و فرار لوله الزامی است. نگهداري لوله باید با بلوکهاي بتنی نگهدارنده عمود بر مسیر لوله گذاري یا ترتیبات دیگري صورت گیرد. فاصله بلوکهاي نگهدارنده بایستی براساس مشخصات فنی طرح اجرا شود. در جدول زیر فاصله بلوکهاي نگهدارنده براي لوله با طول 5 متر در  شیب هاي مختلف بعنوان راهنما ارائه شده است.

در ترانشه هاي با شیب تند معمولاً بعد از خاکبرداري، ترانشه به صورت مسیر تخلیه آبهاي سطحی یا زیرزمینی عمل کرده و جریان سریع آب باعث شستشوي مواد کف بستر شده و در نهایت عملیات نصب لوله را با مشکل مواجه می کند. در این مورد باید براي ساخت بستر لوله و خاکریزي روي آن از مصالح انتخابی مورد تأیید مهندس مشاور استفاده نمود.

ضربه گیرها 

در خطوط لوله تحت فشار در محل اتصالی ها، شیرها، زانویی ها، سه راهی ها، تبدیلها و نظائر آن که به نحوي در مسیر جریان تغییر ایجاد می شود، نیروئی در جهت ادامه مسیر جریان وارد شده و باعث حرکت و جابجایی لوله و اتصالی ها می شود. به منظور جذب این نیرو و جلوگیري از حرکت لوله و اتصالی ها، پیش بینی تمهیدات خاص اجرائی به شرح زیر الزامی است.

 ساخت بلوك ضربه گیر 

معمول ترین روش کنترل و جذب نیروهاي ضربه اي ، ساخت بلوکهاي ضربه گیر به صورت اجرائی بتن در جا، به شرح شکل(6-1) است. جزئیات و موقعیت بلوکهاي ضربه گیر در مشخصات طرح ارائه شده است.