شیر فلکه
انواع شیر فلکه
انواع شیر فلکه صنعت آب را به انواع زیر میتوان تقسیم نمود. ابتدا در ذیل تقسیم بندی كلی آورده شده و سپس بـه جزییـات بـیشتر پرداخته میشود :
1- قطع و وصل
2- كنترل دستی و یا محرك دار شبكه ها و خطوط انتقال
3- كنترل دستی و یا محرك دار سدها و ورودی مخازن
4- كنترل اتوماتیك پیلوت دار
5- یكطرفه
6- شناور
7- هوا
8- آتشنشانی
9- حفاظت از شكستگی خط لوله
10- مخصوص ایستگاه های پمپاژ
شیر فلکه قطع و وصل
مزیت اصلی شیرهای قطع و وصل ایجاد حداقل افت فشار است كه با توجه به موقعیت نصب آنها كـه ممكـن اسـت بـه صـورت مدفون و یا داخل حوضچه ایستگاه پمپاژ و یا شیرخانه باشند، دارای شرایط خاصی از نظر طراحی هستند. شیرهای قطع و وصل مـورد استفاده در صنعت آب عبارتند از:
– شیرهای كشویی
– پروانه ای
– توپی
– كروی
شیر فلکه كشویی
این نوع بیشتر در محلهایی به كار میرود كه جریان سیال به طور كامل باز و بسته میشود. از خواص این شیر، كم بودن افـت فشار در طول آن است. لذا در سر راه لوله های طویل معمولا از این شیرفلکه استفاده مینمایند.
اتصال شیر و لوله
در این نوع شیرها معمولا اتصال شیر و لوله به وسیله فلنج و پیچ و مهره بوده و برای جلوگیری از نشتی بین فلنج شـیر و لولـه، واشـر آببندی 1گذارده میشود. قسمتی از شیر كه در بالای بدنه قرار گرفته و بهوسیله فلنج و پیچ و مهره به بدنه اتصال یافته، سـرپوش فلـزی2 نامیده میشود و به منظور محكم شدن و جلوگیری از نشتی بین بدنه و سرپوش، واشر گذارده شده است .
شیر های كشویی با سامانه آب بندی فلز به فلز گوره ای شكل
به دلیل شرایط مناسب نصب به صورت مدفون و در اندازه های تا قطر 300میلیمتر، بیشتر در شبكه ها مورد اسـتفاده قرار میگیرند. نقطه ضعف اصلی این شیرها آسیب پذیری شدید در مقابل اجسام سخت موجود در خط لوله مانند ماسه است.
شیر فلکه كشویی زبانه لاستیكی
این نوع نسبت به انواع دیگر با سامانه آببندی فلز به فلز گوه ای شكل مزایای بیشتری دارند چون اولا تاثیر اجسام سخت داخل خط لوله بر روی سامانه آببندی كننده بسیار كمتر است ثانیا حفرهای در كف شیر وجود ندارد تا اجـسامی در آن رسـوب پیـدا كـرده و مشكل زا شود.
شیر فلکه كشویی با سامانه آب بندی فلز به فلز موازی
دیسك این نوع از یك صفحه تخت تشكیل یافته است كه سوراخی معادل قطر اسمی شیر در آن وجود دارد. در شـرایط تمـام باز این سوراخ در مقابل سوراخهای ورودی و خروجی بدنه قرار میگیرد و مقطع عبور كامل را به وجود میآورد و در شرایط بسته شدن دیسك شیر حركت میكند تا قسمت بدون سوراخ شیر مقطع عبور آب را قطع كند، در این شیرها عمل آببنـدی اصـلی توسـط نشیمنهای واقع در بدنه انجام میشود. این نشیمنها به دو صورت طراحی میشوند یكی به صورت متحـرك بـدین معنـی كـه فشار آب باعث فشرده شدن نشیمن آببندی به سطح دیسك میشود و دوم به صورتی كه درپشت نشیمنهای آببندی كننده فنرهایی تعبیه میشود تا فشار ثابتی را به صورت دایم به سطح دیسك وارد كنند و عمل آببندی انجام شود. در این نوع شیرها چـون دیـسك به هیچ عنوان حالت لقی نداشته و در تمام مسیر حركت خود با نشیمنهای آببنـدی كننـده در تمـاس اسـت، بنـابراین سـیال را میتوان با سرعت های زیاد از این نوع شیر عبور داد. شكل 3-2نمایی از این نوع شیر را نشان میدهد.
این نوع سامانه های عادی مورد استفاده ندارند زیرا ابعاد بزرگ، وزن زیاد و قیمت بالایی دارند ولی در شـرایطی كـه اجـسام خارجی در خط لوله زیاد یا سرعت عبور آب بسیار بالا باشد، مورد استفاده قرار میگیرند.
شیر فلکه های كشویی چاقویی
جزو اصلی سامانه های فاضلاب هستند كه در آنها دیسك از جنس فولاد ضد زنگ سـاخته میشود و لبه پایینی آن نسبتا تیز میباشد تا بتواند اجسام الیافی شكل را قطع كند.
شیرفلکه های پروانه ای
در زمره شیرهای قطع و وصل محسوب میشوند كه قسمت محرك آنها از یك دیسك مـدور كـه دارای حركـت دورانی 90درجه هستند تشكیل یافته است. در صورتی كه كاملا باز باشد این دیسك موازی جریان در خـط لولـه قـرار مـیگیـرد و حداكثر جریان عبوری را ممكن میسازد. البته در صنایع دیگر انواع جدیدی از این نوع ارائه شده كه تا حدودی قابلیت كنترل نیز دارند.
اصولا این مدل همانند شیرهای كشویی بزرگ باید قابلیت بسته شدن در حالت جریان كامل را داشته باشند ولی بعـد از بسته شدن باید فشار توسط سامانه كنارگذر در طرفین شیر یكسان گشته و سپس اقدام به باز كردن شود.
در صنعت آب با سامانه آببندی لاستیكی مورد استفاده قرار میگیرند ولی در صنایع دیگر با سامانه آببندی فلز بـه فلـز نیز توصیه میشوند. این نوع اصولا در تمامی جهات و زوایا قابل نصب هستند .
مزایای شیر فلکه پروانه ای
– آسانی كاربرد
– نداشتن قطعات لغزنده و كشویی
– افت فشار كمتر نسبت به شیرهای كشویی
– قابلیت كنترل
– ارزانی و سبك بودن وزن نسبت به سایر شیر فلکه های قطع و وصل
– امكان ساخت شیرهای با قطر بزرگتر تا 5000میلیمتر
از نظر فرم بدنه به دو صورت بدنه ویفری )بدون فلنج( و بدنه فلنجدار تولید مـیشـوند كـه هـر كـدام مزایـای
مربوط به خود را دارند.
الف- با بدنه ویفری
معمولا به مدل پروانه ای با بدنه ویفری انواع بدون فلنج نیز اطلاق میگردد. شایان ذكر است كه وزن و ابعاد نسبت به شیرهای پروانهای فلنجدار بسیار كمتر بوده و نیز چون شیر در وسط دو فلنج خط لوله قرار گرفته و با پیچهـایی كـه از روی بدنه عبور میكنند بسته میشوند لذا تمام تنش های كششی خط لوله به جای اعمال شدن به بدنه شیر فقـط بـه پـیچهـا اعمـال میشوند. این نوع در انواع زیر مورد استفاده قرار میگیرند:
ویفری با لاستیک آب بندی روی دیسک
شیر فلکه پروانه ای بدون فلنج ویفری با لاستیك آببندی داخل بدنه
شیر فلکه های توپی 2 و 3
از نوع شیرهای گردان هستند كه در آنها قطعه متحرك با چرخش 90درجه باعث قطع و وصل جریـان شـده و در دو نوع زیر ساخته میشوند:
الف – با مقطع كامل عبور جریان
ب – با مقطع كاهش یافته عبور جریان
ردیف الف برای عمل قطع و وصل مورد استفاده قرار میگیرند و ردیف ب آنها تا حدودی قابلیت كنترل دارند.
نوع توپی به واسطه هم قطر بودن با خط لوله و مستقیم بودن جریان در خط، افت فشار بسیار اندكی تولید میكنند. جریان در داخل شیر كاملا مستقیم است. مزیت اصلی این شیرها محفوظ بودن سامانه آببندی شیر از تماس اجسام خارجی است كه كاربرد آنها را در آبهای ناخالص افزایش میدهد، ضمنا این مدل ویژگیهای آببندی خوبی نیز دارند.
از نظر طراحی بدنه و توپی، به دو نوع یك محور و دو محور تقسیم میشوند. در توپی یك محور، وزن تـوپی توسط سامانه آببندی تحمل میشود. این نوع در اقطار كوچك ساخته میشوند و ارزانتر از نوع دو محور هستند. در تـوپی دو محور، وزن توپی توسط محورهایی كه جزیی از توپی هستند تحمل میشود و سامانه آببندی فقط فشار خط لوله را تحمل میكند.
این نوع كارایی بهتری نسبت به نوع اول دارند. به طور كلی توپی نسبت به شیرهای كشویی و پروانه ای گرانتر هستند. در این شیرها اكثرا سامانه آببندی از جنس تفلون است و توپی شیر ازجنس فولاد ضد زنگ انتخاب میشود.
شیر فلکه های هاول بانگر و كاربرد آنها 10
این نوع از یك پوسته بدنه استوانه ای و یك راهنمای جت مخروطی در خروجی تشكیل شده اسـت. قطـع و وصـل و كنترل جریان به وسیله حركت پوسته خارجی كه مخروط خروجی را احاطه كرده است صورت میگیرد.
آب بندی اولیه بین پوسته خارجی و سطح مخروط خروجی به وسیله سامانه آببندی فلز به فلز و سـامانه آببنـدی ثانویـه بـه صـورت لاستیكی، سامانه آببندی مطمئنی را برای این نوع شیر به وجود میآورد. هاول بانگر شـیر اصـلی كنتـرل خروجـی سـدها و مخازن هستند. ای نوع باید به حالت افقی نصب شوند .
شیر فلکه های كنترل اتوماتیک پیلوت دار
در صنعت آب این مدل به گونه هایی اتلاق میشوند كه انرژی لازم برای عملكرد شیرها از انـرژی موجـود در خـط لولـه گرفتـه میشود. این انرژی توسط پیلوت رله شده و شیر اصلی را به كار میاندازد. بدنه اصلی ایـن بدنـه شـیر بـشقابی اسـت و فقـط مكانیزم داخلی به دو نوع پیستونی و دیافراگمی تقسیم میشوند
نوع كنترل اتوماتیك مانند شیرهای كنترل تلمبه، شیرهای فشارشكن و غیره ترجیحا در حالت افقی نصب میشوند .
انواع كنترل اتوماتیک پیلوت دار
- شیرهای فشارشكن
- اطمینان
- ثابت نگهدارنده فشار
- كنترل بده
- كنترل سطح آب در مخازن
- كنترل تلمبه
- سولونوئیدی قطع و وصل الكتریكی
- یك طرفه پیلوتدار با زمان باز و بسته شدن قابل كنترل
- قطع و وصل پیلوتدار دستی
- كنترل چند منظوره
جهت خرید شیر فلکه . همچنین استعلام قیمت شیر فلکه با بخش فروش فروشگاه ( تهران – فروش به صورت عمده و خرده ) تماس حاصل فرمایید.
در مقاله بعدی به تشریح هر یک از انواع ذکر شده خواهیم پرداخت
