انواع لوله های فولادی

لوله ها را مي توان به انواع مختلف از نظر جنس ، كاربرد و نحوه اتصالات دسته بندي نمود . لوله هايي كه در سيستم آبرساني و فاضلاب مورد استفاده قرار مي گيرد به شرح ذيل مي باشد .

لوله های گالوانيزه :

لوله هاي گالوانيزه خود به دو دسته تقسيم مي شوند : لوله هاي فولادي گالوانيزه و لوله هاي آهني گالوانيزه اين دو نوع در بازار به لوله هاي آهني سفيد معروفند و عموماً بين اين دو فرقي گذاشته نمي شود ،در صورتيكه لوله هاي فولادي گالوانيزه در مقايسه با نوع آهني آن سبك تر و براق تر هستند .

• لوله هاي فولادي گالوانيزه
• لوله هاي آهني گالوانيزه

لوله های فولادی گالوانيزه

اين نوع لوله ها گاهي براي تخليه فاضلاب لوازم بهداشتي كوچك به كار برده مي شود ولي مورد استفاده اصلي آنها براي تهويه است . جنس اين لوله ها از فولاد نرمي است كه در ساختن آن ورقه فولاد را با فشار داخل قالب عبور داده درز آن را جوش مي دهند و سپس آنها را جهت افزايش مقاومت در برابر اسيدها و زنگ زدگيها در يك وان آبكاري روي اندود (گالوانيزه) مي كنند . اين نوع لوله ها نسبت به نوع آهني در برابر اسيدها مقاومت كمتري دارند و كليه اسيدهايي كه براي چدن مضر مي باشند فولاد گالوانيزه را هم خراب مي كنند

لوله های آهنی گالوانيزه

جنس اين لوله ها از آهن سفيد نورد شده است كه درز آن توسط دستگاه هاي درز جوش بهم جوش داده مي شود و سپس لوله را در فلز روي مذاب فرو مي برند . به همين علت آنها را لوله هاي با درز نيز مي گويند . اين نوع لوله ها از رنگ تيره و خاكستريشان شناخته مي شوند .و عموماً به دو صورت سبك و متوسط توليد مي شوند .

كليه لوله هاي فولادي و آهني گالوانيزه در شاخه هاي 6 متري و دو سر دنده با قططر  اينچ تا 8 اينچ توليد مي گردند . قر اين لوله ها معمولاً‌قطر اسمي است كه بزرگتر از قطر داخلي و كوچكتر از قطر خارجي است .

همچنين در بازار اين لوله ها را بر اساس نمره مي شناسند . لوله هاي گالوانيزه نيز به وسيله دنده پيچي به يكديگر وصل و توسط مواد مناسب آب بندي مي شوند .

نكته

از اتصال اين لوله ها به روش جوشكاري بايد پرهيز نمود زيرا بر اثر حرارت ناشي از جوشكاري و سوختن روكش گالوانيزه (آلياژ روي) دود غليظ و سفيدي توليد مي شود كه محيط كار را آلوده مي نمايد و تنفس آن ايجاد مسموميت كرده و موجب آسيب ديدن دستگاه تنفسي مي شود .

مشخصات لوله های گالوانيزه

لوله های چدنی

جنس اين لوله ها از چدن ريخته گري است و بر حسب نوع كاربرد آنها انواع و مقدار آلياژ ، شكل و طول لوله ،‌نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستندو اغلب در سيستم لوله كشي فاضلاب استفاده مي شوند .

لوله هاي چدني كه در سيستم لوله كشي فاضلاب به كار مي رود :

الف) سرتوپي (يك سرتوپي – دو سرتوپي)

ب) دو سر تخت

نكته

لوله هاي چدني با سرتوپي و سرتخت به ترتيب لوله هاي بوشن دار و بدون بوشن نيز ناميده مي شوند

مزايای لوله های چدنی

• در برابر فشار وارده به جداره هاي خارجي داراي مقاومت و استحكام خوبي هستند .
• فرسودگي اين لوله ها كمتر از لوله هاي فلزي است .
• مي توان براحتي از دستگاه تراكم هوا جهت باز كردن و رفع گرفتگي لوله استفاده نمود .

قيمت لوله هاي چدني نسبت به لوله هاي آهني ارزانتر است

معايب لوله های چدنی

• نصب لوله هاي چدني نسبت به لوله هاي آهني كنتدتر انجام مي شود .
• لوله هاي چدني به علت تاثير مواد شيميايي موجود در فاضلاب زنگ مي زنند و جلوگيري از زنگ زدگي آنها ميسر نمي باشد .
• داشتن وزن زياد قطعات و كثر اتصالات و در نتيجه زياد پيوند از معايب ديگر لوله هاي چدني مي باشد .

مقايسه لوله چدنی توپی دار و سر تخت :

• قابليت تحمل فشار لوله هاي سرتخت بيشتر است .
• لوله هاي سر تخت به دليل نداشتن مادگي و لبه هاي قيطاني و وزن و ضخامت كمتر و نوع پيوند كاربرد بيشتري دارند .
• لوله هاي سرتخت به دليل خاصيت الاستيكي نوع پيوند آن تغيير حرارت بيشتري را نسبت به لوله هاي ديگر تحمل مي كند .

وزن لوله هاي چدني توپي دار فاضلاب (استاندارد ASTM)

نكته

در اتصالات چدني دو نوع تبديل كاهنده (تخفيفية) و تبديل افزاينده در اندازه هاي تبديلي متنوع وجود دارد كه بر حسب جهت توپي سر وصاله ،‌اگر قطر توپي بزرگتر از لوله باشد تبديل فزاينده و در غير اين صورت كاهنده خواهد بود

افست يا دو خم

در تغيير امتداد لوله هاي افقي و قائم سيستم لوله كشي فاضلاب به كار مي رود وبا مقادير انحراف مختلف توليد مي شوند .

نكته 

براي محاسبه خم 45 درجه بايستي از روابط زير استفاده كرد .

طريقه اتصال لوله های چدنی

اتصال لوله هاي چدني توپي دار با استفاده از كنف و سرب انجام مي گيرد و اتصال لوله هاي چدني دو سر تخت به كمك واشر لاستيكي و بست مخصوص انجام مي شود .

روش اتصال لوله هاي چدني توپ دار :

• ابتدا بايستي بدنه لوله واتصالات از نظر سالم بودن تست شود و نحوه آزمايش از طريق زدن ضربات آرام چكش امكان پذير است . چنانچه لوله شكسته باشد يا حتي داراي ترك مويي حزيي باشد صداي ضربات به صورت بم كه اصطلاحاً صداي «مرده چدن» نام دارد شنيده مي شود .

نكته

صداي برخاسته از برخورد ضبات چكش به لوله سالم طنين دار مي باشد و همژنين قسمت مادگي بايستي در جهت جريان قرار گيرد

• پس از اينكه لوله ها در يك امتداد به صورت هم محور در داخل يكديگر قرار داده شدند كنف مخصوص بايستي با استفاده از قلم و چكش در طوقه مطابق شكل متراكم شود .
• لازم به ذكر است كنف مورد استفاده به دو روش دو رشته اي و سه رشته اي بافته مي شود و كنف بافته شده بايستي متناسب با قطر لوله هاي اتصالي بوده و فضاي بين نر و مادگي را تا عمق 5/2 سانتي متري لبه مادگي پر نمايد .
• سرب مذاب كه قبلاً توسط چراغ كوره اي يا كوزه ذوب تهيه شده با ملاقه مطابق شكل داخل طوقه ريخته مي شود . چنانچه محل پيوند به صورت كاملاً عمودي و سرتوپي رو به بالا باشد نيازي به كمربند سرب ريزي نيست اما اگر محل پيوند افقي يا مايل يا سرتوپي رو به پايين باشد استفاده از كمربند سرب ريزي ضروري است و بايد با استفاده از كمربندهاي نخ سوز يا لاستيكي يا فلزي يا گل رس با ايجاد مسير سرب ريزي عمل سرب ريزي را انجام داد .
• بعد از تمام مراحل فوق وقتي سرب سرد شد آن را بايد با استفاده از قلم سرب كوبي و چكش به طور آهسته كوبيد تا مواد لازم حتي الامكان به داخل اتصال برود .
• روش اتصال لوله هاي چدني سر تخت :
• ابتدا بايد واشر لاستيكي را از طوقه فولادي خارج كرده و سالم بودن آن را بررسي نمود .
• واشر لاستيكي را در انتهاي قطعه اول لوله مورد اتصال قرار داده به طوريكه رگه برجسته مياني واشر به لبه انتهايي لوله مماس باشد .
• قسمت آزاد واشر لاستيكي را به پايين برگردانده تا رگه برجسته مياني روي لبه انتهايي لوله قرار گيرد .
• قطعه دوم مورد اتصال را وارد واشر لاستيكي نموده به طوريكه لبه آن روي رگه برجسته مياني قرار گيرد . سپس بايد قسمت برگردانيده شده واشر را به حالت اول خود درآورد .
• بست نگهدارنده فولادي را باز رده جهت سهولت بسته شدن سطح داخلي آن را كمي چرب نموده و طوقه را در محل خود و بر روي واشر لاستيكي قرار داده و پيچها را در محل خود بايد بتدريج سفت نمود .

لوله های پلاستيكی

لوله هاي پلاستيكي كه در تاسيسات آب و فاضلاب بكار برده مي شوند عبارتند از :

• لوله هاي پلاستيكي پي وي سي (PVC – مخفف پلي و نيل كلرايد)
• لوله هاي پلاستيكي (PE مخفف پلي اتيلن)
• لوله هاي پلاستيك ABS (مخفف اكريلونيتريل ، بوتادين و استيرن)
• لوله هاي پلاستيك PP (مخفف پلي پروپلين)
• لوله هاي پلاستيكي CPVC (مخفف كلرينيتد پلي و نيل كلرايد)
• لوله هاي پلاستيكي PB (مخفف پلي بوتيلن)

نكته

در شبكه فاضلاب از لوله هاي پي وي سي و پلي اتيلن بيشترين استفاده به عمل مي آيد .

مزايای لوله های PVC

• اتصال لوله و قطعات آن بسيار آسانتر و سريعتر از ساير لوله ها انجام مي شود .
• در نصب روكار احتياجي به رنگ آميزي ندارند .
• داراي وزن سبك هستند و به راحتي در بين سقف كاذب و مكانهايي كه دسترسي بدان مشكل است نصب مي شود .
• در مقايسه با لوله هاي ديگر قطر خارجي كمتري داشته و به راحتي در داخل ديوار جاسازي و اجرا مي شود .
• در برابر مواد شيميايي از مقاومت بالايي برخوردار هستند .

معايب لوله های PVC

• لوله هاي پي وي سي خشك در برابر سرما بسيار حساس و شكننده مي باشند .
• لوله هاي پي وي سي در برابر حرارت زياد فرم و استحكام خود را از دست مي دهند .
• به علت قدرت مقاومت كم جداره اين نوع لوله ها بايستي از فنر لوله بازكني براي گرفتگي مجراي لوله ها استفاده نمود .
• در برار نيروهاي خارجي داراي مقاومت كمتري هستند .

نكته 

لوله هاي فاضلاب PVC از نوع خشك در دو نوع فشار ضعيف به رنگ خاكستري و متمايل به آبي و فشار قوي به رنگ خاكستري روشن توليد مي شوند . كاربرد لوله هاي PVC فشار ضعيف در لوله كشي تهويه آب باران و اتصال براي آب باران بالكنها و لوله هاي اتصالي توالتها است اما كاربرد لوله هاي PVC فشار قوي در سيستمهاي فاضلاب ساختمان به عنوان لوله هاي عمودي و جمع آوري كننده و لوله تخليه اصلي فاضلاب است

مشخصات لوله هاي PVC فشار ضعيف

مشخصات لوله های PVC فشار قوی

نكته 1 :‌ اتصال لوله هاي PVC بر حسب نوع لوله و اتصالات به روشهاي مختلف انجام مي شود كه نوع اتصال چسبي متداولتر است .

نكته 2 : اتصال حداقل به مدت 10 تا 15 دقيقه به هيچ وجه نبايستي حركت داده شود تا سفت گردد .

مزايای انواع لوله های PE

نوع اول – داشتن چگالي ، مقاومت حرارتي پايين و قابليت انعطاف خوب از مزاياي اين نوع مي باشد .

نوع دوم – داراي چگالي متوسط و اندكي سخت تر از نوع اول هستند و در دماي بالا مقاومتشان بيشتر بوده و قابليت انبساط بهتري دارند .

نوع سوم – بسيار سنگين تر از نوع قبلي و چگالي بيشتري دارند و برترين خواص فيزيكي از نظر مقاومت – قابليت انبساط- درجه سختي – ضريب زبري را دارا هستند و از اين رو كاربرد وسيعي در گازرساني و آبرساني دارند .

نكته 1 : اتصال لوله هاي PE به روشهاي مختلف دنده اي – فلنچي – بستي – اورينگي و نر و مادگي با روش اتصال جوش حرارتي و جوش سر به سر انجام مي شود .

نكته 2 : اتصال دنده اي در مورد كليه لوله هاي پلاستيكي سنگين و 4 اينچ به پايين قابل اجرا است

مزايای لوله های PB

لوله پلي بوتيلن در برابر خوردگي ، يخ زدگي ، زنگ زدگي ، خاكهاي اسيدي و رسوب گرفتگي مقاوم است . اين لوله هنگام انجماد ترك نمي خورد و در دماي 82 درجه سانتي گراد فشار 5/6 اتمسفر را تحمل مي كند .

نكته : به سبب انعطاف پذيري اين لوله هاي در شبكه لوله كشي ضربه قوچ اتفاق نمي افتد .

لوله های پنج لايه

در تاسيسات لوله كي ساختمان خوردگي و رسوب در لوله هاي فلزي خسارات و مشكلاتي را بوجود مي آورد . براي حل اين مشكل تا كنون تلاشهاي زيادي صورت گرفته است .استفاده ازآلياژهاي مختلف با پوشش گوناگون از راه حل هايي است كه تا كنون براي افزايش مقاومت فلز در برابر خوردگي به كار رفته است بي آنكه هيچ يك پاسخي قطعي به مشكل بدهند .

يكي ديگر از راه هايي كه براي پرهيز از مشكلات لوله هاي فلزي پيشنهاد شده است استفاده از لوله هاي پليمري است اما به كارگيري اين لوله ها در عمل نشان داده كه اگر چه جايگزيني فلز با پلاستيك مسله خوردگي و پوسيدگي لوله را حل مي كند اما مشكلات ديگري را باعث مي شود كه پيش از آن وجود نداشت از جمله نفوذ اكسيژن ، محدوديت در تحمل فشار يا دماي بالا ، ضريب انبساط زياد و … .

در اين شرايط گروهي از دانشمندان به تلفيق فلز و پليمر توجه كردند . به عنوان مثال سوپر پايپ نقطه اوج همين تكنولوژي است . تلفيقي هوشمندانه كه حاصل آن لوله اي است پنج لايه شامل يك لوله آلومينيومي ، دو لايه پليمر و دو لايه چسب مخصوص – كه مقاومت در برابر خوردگي ، زنگ زدگي ، رسوب و پوسيدگي را از لوله هاي پليمري و توان تحمل حرارت مداوم ، فشار بالا و نفوذ ناپذيري را از لوله هاي فلزي به ارث برده است . سوپر پايپ آخرين دستاورد تكنولوژي است هك براي تمام تاسيسات ساختمان قابل استفاده است و حتي در بدترين شرايط صد سال عمر مي كند .

جدول مقايسه ای سوپر پايپ

ساختار لوله هاي سوپر پايپ

يك لوله آلومينيمي با جوش طولي اولتراسونيك ،‌بدنه اصلي سوپر پايپ را تشكيل مي دهد . اين لايه فلزي مقاومت در برابر فشار ، حرارت و نفوذ اكسيژن را تامين مي كند . در لايه هاي داخلي و بيروني سوپر پايپ به جاي پلي اتيلن مشبك (PEX) از پليمر جديد PEOC استفاده مي شود كه عمر اين پليمر در شرايط سخت كاري و در فشار و دماي بالا حتي با ضريب اطمينان 5/2 بيش از 400 سال است .

لايه هاي فلزي و پليمر طي فرآيندي توسط دو لايه چسب مخصوص با هم تلفيق مي شوند .

مزاياي لوله های پنج لايه :

• زنگ نمي زند ، رسوب نمي گيرد و هرگز نمي پوسد .
• به راحتي خم مي شود و شكل مي پذيرد .
• نصب آن سريع ، آسان و بدون ضايعات مي باشد .
• بسيار سبك و حمل و نقل آن آسان است .
• عدم امكان نفوذ اكسيژن به لوله و جلويگري از لجن زدگي و تغيير رنگ آب .
• ضريب انبساط طولي بسيار ناچيز .
• افت فشار بسيار ناچيز بدليل هموار بودن سطح داخل لوله .
• مقاوم در برابر ضربه و مواد شيميايي .
• مقاوم در برابر فشار به علت جوش طولي آلومينيوم .
• در لوله كشي توكار مطمئن و در نصب روكار زيبا است .
• توان تحمل حرارت مداوم .

اتصالات لوله فولادی

در لوله كشي آب سرد و گرم مصرفي براي اتصال لوله ها به يكديگر ، تغيير جهت دادن لوله ، انشعاب گيري و يا تبديل قطر لوله از قطعاتي استفاده مي نمايند كه آنها را اتصالات يا وصاله مي نامند .

وصاله ها يا اتصالات در دو نوع پيچي يا (دنده اي) و جوشي ساخته مي شوند كه منحصراً در لوله كشي آب سرد و گرم و برگشت مصرفي بايد از نوع پيچي يا دنده اي سفيد استفاده كرد زيرا استفاده از وصاله هاي دنده اي غير گالوانيزه مشكل خورده شدن و در نتيجه پوسيدگي لوله ها را بوجود مي آورد.

متداولترين وصاله هاي مورد استفاده در تاسيسات به شرح زير طبقه بندي مي شوند :

 

زانويی

اين وصاله براي تغيير جهت دادن به اندازه 90 يا 45 درجه مورد استفاده قرار مي گيرد كه خود شامل زانوي قائم 90 درجه – زانوي 45 درجه – زانوي روپيچ و توپيچ 90 درجه يا چپقي – زانوي روپيچ توپيچ 45 درجه و زانوي تبديل مي باشد.

زانويی قائم 90 درجه

وصاله اي است كه براي تغيير جهت به اندازه 90 درجه در لوله كشي از آن استفاده مي شود. اين وصاله در دو سر از داخل دنده شده است .

زانويی 45 درجه

همانند زانويي قائم 90 درجه براي تغيير جهت لوله ، با انحراف 45 درجه مورد استفاده قرار مي گيرد .در لوله كشي فاضلاب در مواردي كه تغيير جهت و انحراف 90 درجه اي لوله كشي به وسيله زانويي قائم احتمال ايجاد گرفتگي در لوله را افزايش مي دهد با استفاده از اتصال دو عدد زانويي 45 درجه و يك عدد مغزي شعاع انحناي تغيير جهت بيشتر مي شود .اين وصاله در دو سر از داخل دنده شده است .

زانويی روپيچ توپيچ 90 درجه

اين وصاله كه به نام زانوي چپقي معروف است همانند زانويي قائم 90 بوده ولي در دو سر به ترتيب از داخل و خارج دنده شده است و جهت قطعات هم قطر كه يك قطعه در محل اتصال از رو و ديگري از داخل دنده شده باشد به كار مي رود .

نكته : كاربرد زانوي روپيچ توپيچ 45 درجه همانند چپقي مي باشد با اين تفاوت كه انحراف آن 45 درجه مي باشد .

زانوی تبديلی

اين وصاله در دو سر از داخل دنده شده است و براي اتصال قطعات با قطرهاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد .

سه راهی

از اين وصاله جهت انشعاب گيري استفاده مي شود . سه راهي ها شامل سه راهي قائم – سه راهي 45 درجه – سه راهي تبديل ساده و روپيچ توپيچ هستند .

سه راهی قائم

سه راهي قائم كه سه راهي معادل نيز ناميده مي شود وصاله اي است كه براي گرفتن انشعاب و اتصال انشعابات فرعي مورد استفاده قرار مي گيرد . اين سه راهي از داخل دنده شده و براي انشعابهاي با انحراف 90 درجه و هم قطر به لوله اصلي به كار مي رود

سه راهی 45

همانند سه راهي قائم از داخل دنده شده و در لوله كشي تاسيسات فاضلاب مورد استفاده فراوان دارد وجهت اتصال انشعابات فرعي با انحراف 45 به كار برده مي شود

سه راهی تبديل

جهت اتصال انشعابهاي فرعي با قطرهاي متفاوت نسبت به قطر لوله اصلي مورد استفاده قرار مي گيرد . اين وصاله در اندازه هاي تبديلي گوناگون و به صورت دنده از داخل و روپيچ توپيچ توليد مي شود .

بوشن

اين وصاله تماماً از داخل دنده شده است به همين منظور مي توان براي اتصال دو لوله يا دو وصاله كه يك سر آنها از خارج داراي دنده است استفاده نمود .

بوشنها شامل بوئشن ساده – بوشن روپيچ توپيچ تبديل مي باشند .

بوشن ساده

يك قطعه استوانه تو خالي و ريخته شده از چدن است كه از داخل دنده شده است اين وصاله جهت اتصال دو لوله هم قطر و در راستاي هم مورد استفاده قرار مي گيرد .

بوشن روپيچ توپيچ

همانند بوشن ساده است ولي در دو سر به ترتيب از داخل و خارج دنده شده است و جهت اتصال دو قطعه كه يكي از رو و ديگري از داخل دنده شده باشد مورد استفاده قرار مي گيرد .

بوشن تبديل

اين بوشن از چدن ريخته شده و قطر دو سر آن متفاوت است و جهت اتصال دو لوله با قطرهاي مختلف و در راستاي هم مورد استفاده قرار مي گيرد

چهار راهی

وصاله هايي هستند كه همانند سه راهي ساده و تبديل در اندازه هاي مختلف توليد شده و جهت اتصال انشعابات فرعي مورد استفاده قرار مي گيرد

چهارراهي ها شامل چهار راهي ساده و چهارراهي تبديل مي باشند . كاربرد اين نوع وصاله ها در تاسيسات لوله كشي فاضلاب نادر بوده و حتي المقدور از اتصال انشعابات چهار راهي در لوله هاي با قطر كم خودداري مي شود .

مغزی

از يك قطعه لوله كوتاه دو سر دنده و يك قطعه آهن ريخته شده به شكل لوله كه دو سر آن از خارج دنده مي گردد ساخته مي شوند . براي اتصال اجزاي سيستم لوله كشي به خصوص اتصال دو وصاله به يكديگر مورد استفاده قرار مي گيرد .

مغزي ها شامل مغزي رو پيچ ساده – روپيچ توپيچ تبديل و روپيچ تبديل مي باشند . از مغزي تبديل روپيچ توپيچ همانند بوشن و سه راهي تبديل براي تغيير قطر در لوله كشي استفاده مي شود .

نكته

از مغزي هاي تبديل روپيچ نيز براي تغيير قطر در لوله كشي استفاده مي شود .

مهرم ماسوره

وصاله اي است جهت اتصال دو قسمت از سيستم لوله كشي كه از دو قسمت نر و ماده تشكيل شده است . اين دو قطعه هر كدام به طور جداگانه روي لوله يا اتصالات ديگر بسته شده و سپس با جفت كردن نر و ماده و بستن مهره واسط ارتباط بين اجزاي اتصال دهنده برقرار مي شود .

كاربرد اين وصاله در ارتباط دادن لوله هاي فاضلاب بسيار كم است و بيشترين مورد استفاده آن در لوله كشي آب بهداشتي ، تهويه فاضلات و مدارهاي بسته مي باشد و معمولاً در تعميرات لوله كشي كاربرد زيادي دارد .

نكته 

براي بستن مهره و ماسوره حتماً از آچار كلاغي استفاده شود .

– در پوش :

وصاله اي است كه جهت مسدود كردن انشعابات لوله كشي به كار مي رود .درپوش ها به صورت پيچ از رو دنده مي شوند و محل آچارگيري آن عموماً چهار گوش است . اين وسيله در سيستم هاي لوله كشي فاضلاب در انتهاي مسير لوله كشي يا دريچه هاي بازديد نصب مي گردد .

نكته : در اتصال پيچي لوله ها بايد توجه داشت كه اولاً داخل لوله و اتصالات از روغن و مواد خارجي كاملاً پاك باشد ثانياً طول قسمت دنده شده طوري باشد كه هنگام پيچژيدن در محل اتصال به لبه انتهايي لوازم اتصالي لوله كشي كه از داخل دنده شده اند تكيه كند

فلنچ

صفحه مدور چدني است كه براي بستن اتصالات فلنچي يا لوله هاي فلنچ دار استفاده مي شود و نوع بي دهانه آن را فلنچ كور مي نامند .

براي آب بندي اتصالات فلنچي بايستي از واشر استفاده نمود و اين كار با قرار دادن يك واشر بين سطوح اتصال و محكم كردن پيچهاي فلنچ صورت مي گيرد اما بايد دقت كرد كه همه پيچها به طور يكنواخت بالا كشيده شوند تا فشار برابر روي واشر در تمام نقاط وجود داشته باشد .

واشرها ممكن است از ورق لاستيكي ، لاستيك منجيد دار ، پنبه نسوز ، حلقه هاي فلزي نرم موجدار يا ديگر مواد گوناگون بسته به كاربرد خط لوله و فشار اعمالي ساخته شوند .

واشرهاي فلزي بيضي شكل يا هشت ضلعي كه درون شيارهاي سطح فلنچ ها نصب مي شوند ، اغلب در خط لوله هاي فشار بالا به كار مي روند گاهي اوقات فلنچها با يك برجستگي ساخته مي شوند كه درون يك تورفتگي مشابه در فلنچ مقابل نصب مي شود و براي آب بندي اتصال واشري در تورفتگي قرار مي گيرد .

نكته : وقتي كه فلنچها درز جوش مي شوند نيازي به واشر نيست .

وسايل آب بندی

آب بندي پيوندهاي لوله گالوانيزه به روشهاي زير انجام مي گيرد :

1- آب بندی با استفاده از مولد لزج كننده (خمير) :

قبل از اينكه لوله هاي حديد شده به يكديگر وصل شوند لازم است محل حديده شده با ماده لزج كننده آغشته شود . تركيبات گرافيت يا روغنهاي غليظي كه براي آب بندي اتصالات لوله به كار مي روند مواد اختصاصي بوده كه داراي گرافيت نرم به حالت معلق يا مخلوط با روغنهاي لزج و ساير مواد مي باشد . اين مادهفقط روي قسمت حديد شده لوله زده مي شود كه باعث لزج شده – حفاظت و جز بهتر اتصال مي گردد . اين ماده مانع از اكسيد شدن قسمت حديده شده كه پوشش گالوانيزه آن در اثر دنده شدن از بين رفته است مي شود و نشت آب را از محل اتصال غير ممكن مي سازد .

سرب قرمز – سرب سفيد يا هر دو آنها مانند تركيبات گرافيكي مخلوط با روغن يا گريس مي توانند به عنوان يك تركيب لزج كننده محافظ و جزم كننده براي پيوندهاي دنده اي مصرف شوند .

نكته : مقدار لزج كننده نبايد به اندازه اي باشد كه باعث مسدود شدن يا كاهش قطر داخلي لوله گردد .

آب بندی با استفاده از خمير و كنف :

در بيشتر موارد براي پيوند آب بندي از الياف كنف و خمير استفاده مي شود . روش كار به اين ترتيب است كه ابتدا خمير لوله كشي به مقدار مناسب با طول و عمق قسمت حديده شده روي آن ماليده مي شود و سپس الياف متناسب با عمق و طول محل پيچش و با ضخامت يكنواخت انتخاب و جهتي كه پيچش وصاله بر روي دنده موجب سفت شدن و فرو رفتن بيشتر كنف در شيار دنده ها گردد پيچانده و با ايجاد گره ساده و يكنواخت در انتهاي قسمت دنده شده مجدداً يك لايه خمير بر روي آن ماليده مي شود .

الياف كنف هيچ گونه محافظتي از لوله و وصاله نكرده و فقط با پر كردن كامل فضاي خالي بين دنده ها آب بندي نسبتاً رضايتبخشي را فراهم مي كند

آب بندی با استفاده از نوار تفلون :

نوارهاي تفلون عموماً به صورت قرقره اي و با يك در پوش محافظ توليد مي شوند . از نوارهاي تفلون به علت گران بودن بيشتر در لوله كشي با قطرهاي كم ، لوله كشي روكار ، اتصال شير آلات و لوله هاي كرومي استفاده مي شود .

ويژگی نوارهای تفلون :

• پر كردن يكنواخت فضاي خالي بين دنده ها .
• پوشش سطح حديده شده .
• حفاظت نسبي لوله .
• تميزي روي كار .

نكته : نوار و كنف را همواره بايستي در جهت پيچ دنده ها مطابق حركت عقربه هاي ساعت پيچيد.