اجراى لوله کشى آب سرد و آب گرم یک ساختمان

هدفهاى رفتارى: در پایان این فصل از هنرجو انتظار مى رود که بتواند :

1. اصول اجرایى در لوله کشى آب سرد و آب گرم را شرح دهد .
2. چگونگی انتخاب مصالح را توضیح دهد .
3. نکات ایمنی و فنی در لوله کشی آب سرد و آب گرم را توضیح دهد
4. مقررات ملی ساختمانی مربوط به لوله کشی آب سرد و آب گرم رابیان نماید
5. لوله کشی آب سرد و آب گرم یک ساختمان دو طبقه را انجام دهد

اجراى لوله کشى آب سرد و آب گرم یک ساختمان

1ــ اصول اجرایى

مواردی هدفهاى رفتارى : در پایان این فصل از هنرجو انتظار مى رود که بتواند :

1. اصول اجرایى در لوله کشى آب سرد و آب گرم را شرح دهد .
2. چگونگی انتخاب مصالح را توضیح دهد .
3. نکات ایمنی و فنی در لوله کشی آب سرد  و آب گرم را توضیح دهد
4. مقررات ملی ساختمانی مربوط به لوله کشی آب سرد و آب گرم را بیان نماید
5. لوله کشی آب سرد و آب گرم یک ساختمان دو طبقه را انجام دهد.

از اصول اجرایی لوله کشی آب سرد و آب گرم در زیر آورده می شود .برای مطالعه کامل این اصل به  نشریه شماره ٢ــ 128 سازمان  مدیریت و برنامه ریزی تحت عنوان «مشخصات عمومی تاسیسات  مکانیکی ساختمان ها» مراجعه نمایید.

1. گرفتن انشعاب از  لوله اصلی آب شهر، نصب کنتور، شیر فلکه و شیر یک طرفه بعد از کنتور به هده سازمان آب منطقه ای است. کنتور معمولاً  در داخل ساختمان  یا در داخل حیاط بعد از در ورودی نصب می شود تا دسترسی به آن  برای مامورین سازمان آب آسان باشد

2.  اتصال لوله کشی آب بهداشتی داخل ساختمان به کنتور به عهده مالک ساختمان است
3. بهتر است یک شیر فلکه و یک شیر یک طرفه و مهره ماسوره با دریچه فرعی نیز در ابتدای لوله کشی ساختمان نصب شود تا در مواقع لزوم از این شیر  دریچه فرعی برای باز و بسته کردن استفاده شود.
4. پس از شیرفلکه فرعی یک شیر برای تخلیه آب لوله های داخل  ساختمان نصب می شود.
5. لوله کشی باید راست، صاف و تا آنجا که ممکن است  مستقیم  و در خطوط  موازی  با  دیوارها،  سقف ها  و کف های ساختمان  اجرا شود. تغییر مسیر لوله کشی باید با  زاویه قائمه باشد  مگر آنکه  در نقشه جزئیات آن نشان داده شده باشد.
6. خطوط لوله، در هر گروه لوله، باید با هم موازی و به هم نزدیک باشند فاصله لوله ها از هم و از سطوح ساختمان باید طوری باشد که اجرای کامل عایق کاری ،  دسترسی به شیرها و تعمیر، تعویض و تنظیم آنها و همچنین بازرسی و رفع عیب لوله ها  به آسانی میسر باشد
7. خطوط لوله نباید از داخل دود کش، کانال هوا، چاه آسانسور اتاق ترانسفورماتور  و اتاق تابلوی برق عبور کند.
8. خطوط لوله نباید از پنجره ها، درها و دیگر بازشوهای ساختمان عبور کند اگر عبور لوله از مقابل  این بازشوها مانع باز و بسته کردن              پنجره ها و درها و یا مانع رفت و آمد شود، باید از این  کار خودداری کرد.
9. پیش از اجرای کار، نقشه ها باید مورد بازبینی پیمانکار قرار گیرد و مناسب ترین مسیرها  برای خطوط لوله انتخاب شود و به تأیید دستگاه نظارت برسد.
10. پیمانکار باید نقشه ها و مشخصات فنی، نقشه های جزییات و اطلاعات مربوط به محل نصب و چگونگی اتصال لوله به لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب سرد و آب گرم مصرفی را، کنترل کند و چگونگی اتصال لوله ها به این لوازم بهداشتی را در نقشه های کارگاهی مشخص نماید و برای تایید دستگاه نظارت بفرستد.
11. پیمانکار باید، پیش از اجرای کار، محل و اندازه سوراخ خای لازم برای عبور  لوله ها را  در کف، سقف و دیوار، در نقشه های کارگاهی، مشخص            نماید و برای تأیید دستگاه نظارت بفرستد.
12. پیش از بازرسی، آزمایش و تأیید خطوط لوله کشی بایداز رنگ کردن عایق، عایق کردن ،پوشاندن و یا دفن کردن آن خودداری شود.
13. دهانه های باز لوله های توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی، که ادامه لوله کشی آنها به بعد موکول می شود یا اینکه بعدها باید به لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب متصل شود، باید بالافاصله با درپوش موقت مسدود شود.
14. به هنگام وقفه ای که در کار نصب پیش می آید، چه در پایان هر روزکار وجه در آغاز هر تعطیلی موقت کارگاه، دهانه های باز لوله ها باید با درپوش موقت بسته شود
15. درپوش موقت ممکن است فولادی یا مسی باشد. اسفاده از درپوش های چوبی، کاغذی یا پارچه ای و مواد مشابه به عنوان درپوش موقت مجاز نیست.
16. پیمانکار  در  برابر  هر  آسیبی  که  بر  اثر  ورود  مواد خارجی،  ناشی  از  کاربرد  درپوش های  غیرقابل  قبول  به  داخل لوله ها، به تأسیسات بهداشتی یا ساختمان وارد شود مسئول است

٢ــ مقررات ملی ساختمان

برای آشنایی با مقررات ملی ساختمانی ایران مواردی از مبحث شانزدهم  مقررات ملی ساختمانی تحت عنوان تأسیسات بهداشتی آورده می شود.

شما را به مطالعه بیشتر این مبحث توصیه می نماییم.

1ــ حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی  در دمای  65Cنباید از   10بار کمتر باشد.
این مقدار بر روی فیتینگ ها و شیرها با علامت  PN10یا  PN16 تعیین شده است
٢ــ لوله های مجاز برای لوله کشی آب سرد و آب گرم مصرفی مطابق  مقررات ملی ایران عبارت اند از:
الف) لوله های فولادی گالوانیزه
ب)  لوله های مسی
پ) لوله های پلی اتیلن  ُمشبک( (PEX
ت) لوله های پنج لایه پلی اتیلن  ُمشبک آلومینیم ــ پُلی اتیلن مشبک   PEX-AL-PEX
ث) لوله های پُلی اتیلن با دمای بالا  PE-RT

ج) لوله های پنج لایه پلی اتیلن با دمای بالا  PE-RT/AL/PE-RT

چ) انواع دیگر لوله های غیرفلزی، به شرطی که تأیید یکی از  مراکز  بهداشتی  معتبر،  مانند   NSFیا   ،DVGWرا  مبنی  بر مناسب بودن برای توزیع آب آشامیدنی داشته باشد و نیز از نظر حداکثر فشار و    دمای کار با شرایط مندرج در بند  ٣مطابقت داشته باشد و مورد تایید قرار گیرد
٣ــ  اتصال  لوله  به  مخازن  ٔ ذخیره  آب،  شیرفشارشکن، آب گرم کن، دستگاه های تصفیه آب  و موارد مشابه دیگر باید با مهره ماسوره باشد تا امکان بازکردن آن وجود داشته باشد

٤ــ فاصله مهره ماسوره با دستگاه نباید بیش از  30 سانتی متر باشد

٥ــ شیر آب سرد مصرفی روی لوازم بهداشتی باید سمت  راست  قرار  گیرد  و  با  علامت  آبی  مشخص  شود.  شیر  آب  گرم  مصرفی باید سمت چپ قرار گیرد و با علامت قرمز مشخص شود

٦ــ پیش از انجام آزمایش و تأیید لوله کشی(یک قیمت و یا کل لوله کشی ) هیچ یک از اجزای لوله  کشی نباید با عایق یا اجزای ساختمان پوشانده شود

. در هنگام آزمایش همه اجزای لوله کشی باید آشکار و قتبل بازرسی باشد

٧ــ پس از خاتمه نصب لوله کشی و پیش از نصب لوازم بهداشتی باید دهانه های باز  به طور موقت بسته شود و لوله کشی با آب آشامیدنی به تدریج پر شود

و کاملاً هواگیری گردد. پیش از اقدام به آزمایش شبکه لوله کشی و باید آنرا به مدت حداقل  دو روز  پُر از آب نگه داشت.

٨ــ آزمایش فشار باید با آب آشامیدنی به کمک تلمبه دستی مخصوص آزمایش  فشار آب و مجهز به فشارسنج با فشار  1/5 برابر فشار بار طراحی و با فشار حداقل  ١٠بار انجام شود.

٩ــ مدت آزمایش باید حداقل یک ساعت باشد. در این مدت اگر شکستگی یا نشت  آب مشاهده شود،باید آزمایش فشار آب پس از رفع عیب تکرار شود

٣ــ نکات فنی و ایمنی

1. لوله کشی باید درکوتاه ترین مسیروبا کم ترین پیچ وخم،موازی یا عمود بر دیوار های ساختمان انجام شود
2. در ساختمان های مسکونی، لازم است از نصب لوله های آب و فاظلاب در کنار هم خودداری شود. زیرا براثر گذشت زمان و بروز پوسیدگی و آلودگی آب های   آشامیدنی و بهداشتی وجود دار در لوله ها و از بین رفتن آب بندی آنها، احتمال تراوشد. در صورت  اجتناب ناپذیربودن  این  امر،  لوله کش  باید  رعایت  فاصله مناسب را نموده، در لوله کشی های افقی، لوله های فاضلاب را در زیر سایر لوله ها نصب کند
3. لوله کشی باید نزدیک دیوارها، تیغه ها و سقف ها اجرا گردد و اجزای آن به صورت کف  خواب اجتناب  شود و یا حداقل، محل لوله های عمودی را باید چنان در نظر گرفت که طول لوله کف  خواب  به  حداقل ممکن برسد. تغییر زاویه در لوله کشی ها برای پیرویاز امتداد دیوارها، طبق دستور و براساس نقشه انجام می شود.
4. لوله های افقی اگر به صورت زیرسقفی و یا تحت پوشش سقف کاذب نصب میشوند باید در حداکثر ارتفاع ممکن اجرا شوند.
5. لازم است از اجرای لوله کشی در بالای دستگاه های برقی خودداری شود اگر این کار در محلی اجتناب ناپذیر است باید سینی قطره گیر در زیر لوله ها پیش بینی و نصب گردد تا از بروز خطرات برق گرفتگی و اتصال و  سوختن سیم ها و دستگاهها جلوگیری شود.
6. قبل از اجرای لوله کشی، باید مسیرهای عبور لوله را با رشته های دیگر کار(ساختمانی، برقی، مکانیکی)مطابقت داد تا از دوباره کاری های احتمالی جلوگیری شود. اساساً، در اجرای تأسیسات ساختمان بر  مبنای  نقشه های  از قبل طرح شده عمل می شود و پیش بینی های لازم جهت جلوگیری  از تداخل لوله های آب و برق و مجاری هوا به عمل می آید. لیکن در موارد متعددی بر حسب شرایط  اجرای  کار،  نقشه ها  و طرح ها  تغییر  می یابد  که مجری قبل از شروع کار موظف  به کنترل کلیه موارد از جمله عدم تداخل  لوله کشی های مختلف، سرگیرنبودن لوله ها و مانع نبودن از باز شدن کامل درها و پنجره ها می باشد.

4ــ دستور کار لوله کشی آب گرم و آب سرد یک ساختمان

برای اجرای بهتر،سرپرست بخش باید به تناسب محل کارگاه وامکانات موجود،اسکلت فلزی ساختمان  یا ماکت چوبی یا لوله ای داربستی یا جوشی و سایر شیوه های ممکن را که دربرگیرنده واحدهای  بهداشتی  متناسب با ابعاد موجود در نقشه های اجرایی ساختمان باشد بلا تدارک دیده  و آماده نماید.  سپس  اجرای کار را به صورت گروه های چند نفری و با نظارت گام به گام از هنرجویان بخواهد. دراین صورت هنرجو می تواند به نحو شایسته ای کلیه آموخته های  جزء به جزء قبلی خود  را به صورت  ترکیبی عمل کرده ، با مشکلات اجرایی کار آشنا شود و آموزش های لازم را در این مورد فرا گیرد.

ابزار و وسایل مورد نیاز:  دراین  دستورکارتهیه فهرست مواد و  وسایل لازم به عهده هنرجویان  گذاشته  شده  است.

لازم است موارد زیر را در نظر داشته باشید :

1. نقشه های آب سرد و  آب گرم را مطالعه نمایید (شکل های 2 )
2. محل اجرای کار را با نقشه های موجود مطابقت داده، تغییرات و تفاوت های احتمالی را بررسی نمایید.
3. مواد و وسایل مورد نیاز را  با تطبیق نقشه های اجرایی و محل کار برآورد نموده، جدول 1 را تکمیل کنید . مواد و وسایل مورد لزومی  را که در جدول قید نشده به آن اضافه کنید

مواد لازم: لیست کاملی از ابزار مورد نیاز را تهیه و در جدول ٢ درج نمایید.

مراحل انجام کار

1. لباس کار مناسب بپوشید و نکات ایمنى فردى و گروهى کارگاهى را در حین اجراى کار رعایت کنید.
2. جدول هاى 1و 2را تکمیل کنید.
3. جدول هاى تکمیل شده را براى تأیید به هنرآموز خود نشان دهید و راهنمایى هاى لازم را از او بخواهید.
4. کار را بین افراد گروه تقسیم کنید.
5. لوله کشى رایزر را اجرا نمایید.
6. لوله کشى  طبقه   اول را از محل رایزرها شروع کنید.
7. لوله کشى  طبقه  اول  را  اجرا  نموده  انشعاب  هرمصرف کننده را با ارتفاع مناسب اجرا کنید.
8. سرهاى انتهایى لوله کشى را با یک درپوش مسدودنمایید.
9. لوله کشى انجام شده را مهار کنید.
10. لوله کشى  طبقه دوم را نیز مانند  طبقه اول انجام دهید.
11. سرهاى انتهایى لوله کشى طبقه دوم را نیز با درپوش ببندید.
12. درپوش هاى آب سرد و آب گرم یک وسیله بهداشتی طبقه  اول را باز کنید و با استفاده از یک لوله و مهره و ماسوره و سایر فیتینگ های لازم آنها رابه یک دیگر ارتباط دهید.
13. کلی ٔه قسمت هاى لوله کشى را بازدید کنید و از مسدود بودن آنها اطمینان
14. پایین ترین درپوش را باز نمایید و با اتصال به  ٔ شبکه آب شهر سیستم را پر کنید.
15. از طبقه  پایین  درپوش هاى  انسداد  را  شل  کنید  وشاخه انشعابى و کل سیستم را هواگیرى نمایید  به طورى که هواى محبوس  در  لوله ها  کاملاً  تخلیه  شود  و  آب  بیرون  بزند. سپس درپوش ها را سفت کنید.
16. توسط دستگاه تست، فشار آب در سیستم لوله کشى را به حداقل 10 بار برسد
17. کلیه قسمت هاى لوله کشى را بازرسى کنید. چنانچه بخشی از لوله کشی آب بندی نباید باشد  باید عملیات آب بندی  و اصلاح سیستم انجام گیرد و آزمایش به همان شیوه فوق الذکر تکرار شود. توجه داشته باشید که حداقل مدت آزمایش یک ساعت باشد
18. گزارشى از  نحوه کار و مراحل آن و نکات فنى و ایمنى مربوطه  تهیه نموده  به هنرآموز خود تحویل  نمایید.